Aρκετές έρευνες έχουν δείξει ότι όλες οι προσεγγίσεις και τα μοντέλα ψυχοθεραπείας, όπως και οικογενειακής θεραπείας και θεραπείας ζεύγους έχουν θετικά αποτελέσματα (Laska et al., 2014, Shadish & Baldwin, 2002). Βασική υπόθεση για αυτό το αποτέλεσμα είναι ότι σε όλες αυτές τις προσεγγίσεις και μοντέλα υπάρχουν κοινά στοιχεία, κοινοί παράγοντες που υπεισέρχονται στη θεραπεία (Wampold 2015).
Υποστηρίζεται επίσης ότι ο θεραπευτής που εντάσσει στη θεραπευτική διαδικασία θεωρητικές θέσεις και τεχνικές από διαφορετικές προσεγγίσεις, οι οποίες του ταιριάζουν, έχει καλύτερα αποτελέσματα (Benson, et al., 2012). Η επισήμανση αυτή οδήγησε στη δημιουργία ενοποιητικών – συνθετικών μοντέλων στην ψυχοθεραπεία γενικότερα, όπως και στην οικογενειακή θεραπεία και θεραπεία ζεύγους (Sprenkle, Lebow, 2019, Nielsen 2020).
Η γνώση από τον θεραπευτή περισσότερων προσεγγίσεων του δίνει τη δυνατότητα να προσαρμόζει την θεραπεία στις ανάγκες του πελάτη και στο στάδιο στο οποίο βρίσκεται η θεραπεία στην εξελικτική της πορεία (Haffold and Snyder, 2012).
Με βάση τις παραπάνω θέσεις, μέσα από την κλινική μας εμπειρία, διαμορφώσαμε ένα συνθετικό μοντέλο θεραπείας ζεύγους[i] που βασίζεται σε τρεις κυρίως θεραπευτικές προσεγγίσεις: Την Aφηγηματική (Narrative Τherapy), την Συναισθηματικά Εστιασμένη Θεραπεία Ζεύγους (Emotional Focused Couple Therapy) και την Θεραπεία Εστιασμένη στη Λύση (Solution Focused Therapy).
Σύμφωνα με την Αφηγηματική και την Εστιασμένη στη Λύση προσέγγιση, η ανάσυρση θετικών εμπειριών από το παρελθόν ή το παρόν, όπως και η μεταφορά του ατόμου και του ζευγαριού σε καταστάσεις επίλυσης του προβλήματος στο μέλλον, είναι διαδικασίες που βοηθούν στη θεραπεία.
Το συνθετικό μοντέλο θεραπείας ζεύγους που αναφέρουμε αποτελείται από τρία στάδια.
Στο πρώτο στάδιο προσπαθούμε να ανασύρουμε τις θετικές εμπειρίες των συντρόφων από τη σχέση τους. Αφού συγκεντρώσουμε τις βασικές πληροφορίες, συνήθως λέμε, Ξέρουμε ότι είστε εδώ γιατί υπάρχουν προβλήματα στη σχέση σας και θα ασχοληθούμε με αυτά. Θα ήθελα όμως πρώτα να πάρω κάποιες πληροφορίες για το ξεκίνημα της σχέσης σας. Πώς γνωριστήκατε και τι σας έκανε να επιλέξετε ο ένας τον άλλον. Καθένας θα μου πει τη δική του ιστορία για το ξεκίνημα της σχέσης σας.
Στην ερώτηση αυτή μετά από ένα αρχικό ξάφνιασμα, στα περισσότερα ζευγάρια, οι σύντροφοι χαλαρώνουν και τα πρόσωπα φωτίζονται, καθώς φέρνουν στη μνήμη τους θετικές εμπειρίες από την περίοδο της γνωριμίας τους και το πρώτο συνήθως όμορφο διάστημα της σχέσης τους.
Ο κάθε σύντροφος λέει τη δική του ιστορία σε αυτές τις ερωτήσεις και συχνά ο ένας εμπλουτίζει και συμπληρώνει τον άλλον στις θετικές αυτές αφηγήσεις. Το στάδιο αυτό – ανάλογα με την περίπτωση -διαρκεί συνήθως μια με δύο συνεδρίες.
Στο δεύτερο στάδιο επικεντρωνόμαστε στα κύρια προβλήματα που το ζευγάρι αντιμετωπίζει τώρα. Στο σημείο αυτό παίρνουμε πληροφορίες για το ποια είναι τα κύρια θέματα που αντιμετωπίζουν στη σχέση τους, πως ξεκίνησαν και πως τα διαχειρίζονται.
Η παρέμβαση στο στάδιο αυτό γίνεται κυρίως με τις αρχές της Emotional Focus Couple Therapy προσέγγισης, της Sue Johnson (Johnson S. 2020 και 2015), όπως και με βάση αρχές από το μοντέλο της Solution Focus Therapy (Παπαδιώτη –Αθανασίου και Σοφτά-Nall, Οικογενειακή θεραπεία Εστιασμένη στη Λύση στο Παπαδιώτη & Σοφτάς-NallL. επιμέλεια (2018). Επεξεργαζόμαστε επίσης θέματα που αναφέρει η Βιργινία Ιωαννίδου που αντιμετωπίζουν τα ζευγάρια που είναι σε κρίση (Ιωαννίδου, 2002).
Iδιαίτερη έμφαση δίνουμε στην ανάδειξη του αρνητικού κύκλου επικοινωνίας ανάμεσα στο ζευγάρι και την εγκατάσταση μέσα από τη συναισθηματική εμπλοκή των συντρόφων ενός νέου τρόπου επικοινωνίας (βλέπε Πρωτοψάλτη – Πολυχρόνη, Συγκινησιακά εστιασμένη θεραπεία – EFT στο Ασημάκης, 2018, σελ. 255-270). H διαδικασία της υποστήριξης του ζευγαριού να επικοινωνήσουν μέσα από τα συναισθήματά και τις βαθύτερες ανάγκες τους για αποδοχή και πλησίασμα έχει βρεθεί ότι είναι μια αποτελεσματική παρέμβαση στη θεραπεία ζεύγους.
Στο τρίτο στάδιο. Το αναφέρουμε ως όνειρα για το μέλλον. Στο στάδιο αυτό προσπαθούμε να ανασύρουμε κάποια όνειρα και στόχους που είχαν κάποτε ή και έχουν ακόμη, ο κάθε σύντροφος για τον εαυτό του και τη σχέση τους. Η χρήση θετικών αφηγήσεων για το μέλλον είναι μια τεχνική θεραπευτικής παρέμβασης από τη Solution Focus που είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική (M. Weiner – Davis, 1993, P. Lung και McAdam El. 1997, Παπαδιώτη – Αθανασίου 2015).
Η παρέμβαση βασίζεται στην αξιοποίηση της ανάγκης που έχουν όλοι οι άνθρωποι για εξέλιξη και ευχαρίστηση. Συχνά τα ζευγάρια απορροφώνται από τις οικογενειακές και επαγγελματικές τους υποχρεώσεις και σταματούν να κάνουν όνειρα για τη δική τους προσωπική εξέλιξη ή να ονειρεύονται πράγματα που θα ήθελαν να κάνουν ως ζευγάρι.
Συνήθως μπαίνουμε στο θέμα αυτό λέγοντας: Ξέρω ότι τρέχετε με την καθημερινότητα όπως και οι περισσότεροι άνθρωποι, αλλά θα ήθελα να σας κάνω μια κάπως παράξενη ερώτηση: Τι είναι αυτό που θα θέλατε να κάνατε για τον εαυτό σας στο μέλλον; Τι είναι αυτό που θα θέλατε πολύ να κάνετε για τον εαυτό σας, αν μπορούσατε.
Ανοίγουμε αρκετά το θέμα των ονείρων και επιθυμιών και κάνουμε κάποια βήματα για την υλοποίηση νέων ενασχολήσεων ως άτομα και ως ζευγάρι. Οι σύντροφοι συνήθως δεσμεύονται να διευκολύνει ο ένας τον άλλον στο να ασχοληθούν με αυτό που κάποτε ή και τώρα ονειρεύονται.
Μετά το τρίτο στάδιο θεραπείας γίνονται κάποιες follow up συναντήσεις σε μακρότερα χρονικά διαστήματα. Κύριος σκοπός των συναντήσεων αυτών είναι η διατήρηση και ενίσχυση των αλλαγών στη σχέση τους και η διευθέτηση τυχόν δυσκολιών που συναντούν. Ο συνολικός αριθμός των συναντήσεων, στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι 12 με 15 συναντήσεις.
[i] Το πλήρες άρθρο θα δημοσιευτεί προσεχώς σε ένα από τα περιοδικά Συστημικής – Οικογενειακής Θεραπείας
Εκπαίδευση στο αφερόμενο μοντέλο μπορούν να κάνουν Ειδικοί από τον χώρο Ψυχικής Υγείας, στο κέντρο μας και διαδικτυακά.
Συγγραφείς: Βάσω Παπαδιώτη Αθανασίου, τ. Αναπλ Καθηγήτρια Ψυχολογίας Παν/μίου Ιωαννίνων, Συστημική – Οικογενειακή Θεραπεύτρια. Επιστημονική υπεύθυνη του ΚΕΣΥΘΕΣ
και Κατερίνα Αθανασίου, Συστημική – Οικογενειακή Θεραπεύτρια, Πρόεδρος του ΚΕΣΥΘΕΣ
ΚΕΣΥΘΕΣ (kesythes.gr)
Βασική βιβλιογραφία
- Davis Al., Lebow S , &. Sprenkle D.(2012), Common Factors of Change in Couple Therapy . Behavior Therapy, 43 (36-48).
- Ιωαννίδου Β. (2002). Μια Συστημική Προσέγγιση Κρίσεων Ζευγαριών. Μετάλογος, τ. 2, , 64-76
- Lebow J. (2019), Current issues in the Practice of Integrative Couple and Family Therapy. Family Process, Vol.58, No. 3, 2019
- Nielsen A. (2020) Couple Therapy Integrated: A commentary on Couple Impasses – Three Therapeutic Approaches. Clinical Social Work Journal , 48 313-318
- Παπαδιώτη Αθανασίου Β. και L. Softas-Nall. (2008) Σχολές οικογενειακής – συστημικής θεραπείας. Τόπος Αθήνα
- Πρωτοψάλτη – Πολυχρόνη Κ. Συγκινησιακά εστιασμένη θεραπεία – EFT, στο Ασημάκης Σύγχρονες ψυχοθεραπείες στην Ελλάδα (2018), σελ. 255-270
- Wampold B. (2015). How important are the common factors in psychotherapy? An update. Psychiatry;14:270–277
Πηγή: PsychologyNow.gr
