Όλοι ξέρουμε ότι τα όρια είναι πολύ σημαντικά σε κάθε ψυχοθεραπευτική σχέση, αλλά δεν είναι πάντα εύκολο να καθοριστούν ή να διατηρηθούν. Σε αυτό το άρθρο, θα διαβάσετε τι σημαίνουν τα όρια και πώς μπορείτε να τα θέσετε στο θεραπευτικό σας έργο.
Προσδιορισμός των ορίων στην ψυχοθεραπεία
Σύμφωνα με τους ψυχολόγους: Το όριο είναι το πλαίσιο της αρμόζουσας επαγγελματικής συμπεριφοράς, η παραβίαση του οποίου γίνεται όταν ο ψυχολόγους δρα εκτός του κλινικού του ρόλου. Ως όρια εκλαμβάνονται οι δηλώσεις σχετικά με το τι θα κάνεις και τι όχι, τι σου αρέσει και τι όχι, πόσο θα προχωρήσεις σε μια κατάσταση, πόσο κοντά σου μπορεί να έρθει κάποιος ή πόσο κοντά σε κάποιον μπορείς να πας. Τα όρια είναι το σύστημα αξιών σου στην πράξη.
Αυτοί οι ορισμοί ισχύουν και για ψυχολόγοι και για θεραπευόμενους, όμως υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο. Για παράδειγμα, το πώς θέτουμε και διατηρούμε τα όρια αντανακλά όχι μόνο τις προσωπικές και επαγγελματικές αξίες μας, αλλά και τον σεβασμό που δείχνουμε στους θεραπευόμενους και τις δικές τους ανάγκες για όρια. Επιπλέον, τα όρια δείχνουν κάτι σημαντικό σχετικά με τον σεβασμό προς τον εαυτό μας.
Τα όρια ακόμα δίνουν σημαντικές πληροφορίες για τη σχέση μεταξύ δυο ανθρώπων, είτε προσωπική είτε επαγγελματική. Μπορεί να είναι εφήμερα και συχνά να προκαλούν σύγχυση, εν μέρει επειδή αντιπροσωπεύουν τις συχνά ασαφείς γραμμές σύνδεσης και διαχωρισμού σε μια σχέση. Στην ψυχοθεραπεία, σημαντικό μέρος του έργου γίνεται στο πλαίσιο της σχέσης μεταξύ ψυχολόγου και θεραπευόμενου.
Τα όρια, είτε έχουν να κάνουν με κανόνες γραφείου, πληρωμές, προγραμματισμό συνεδριών, ηλεκτρονική επικοινωνία ή με την προσωπική ζωή του ψυχολόγου, μπορούν να γίνουν το μέσο για εξερεύνηση, κατανόηση και διαχείριση των ζητημάτων που προκύπτουν στη ζωή ενός θεραπευόμενου με τους άλλους.
Ο Φρόιντ μερικές φορές πήγαινε στο σπίτι των ασθενών για τη θεραπεία και συχνά αλληλεπιδρούσε μαζί τους σε κοινωνικό πλαίσιο. Σήμερα, τέτοιου είδους συμπεριφορά θεωρείται ότι παραβιάζει τα όρια. Παρ’ όλα αυτά, το διαδίκτυο έχει φέρει δραματικές αλλαγές στα παραδοσιακά όρια. Ενώ ορισμένοι ψυχολόγοι αρνούνται να κάνουν ηλεκτρονικά οτιδήποτε άλλο πέρα από το κλείσιμο των ραντεβού, πολλοί άλλοι κάνουν ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες διαδικτυακά ή από το τηλέφωνο.
Τα όρια έχουν νόημα
Ενώ τα όρια και του ψυχολόγου και του θεραπευόμενου πρέπει να διευκρινιστούν και να γίνουν σεβαστά, η περιέργεια ενός ψυχολόγου για οποιαδήποτε ερώτηση σχετικά με τα όρια που προκύπτει από έναν θεραπευόμενο, μπορεί να γίνει σημαντικό εργαλείο κατά τη θεραπευτική διαδικασία.
Για παράδειγμα, μέσα στα χρόνια, πολλοί θεραπευόμενοι έχουν ζητήσει να με αγκαλιάσουν. Η φυσική επαφή μεταξύ ψυχολόγου και θεραπευόμενου αποτελεί εδώ και πολύ καιρό περιοχή αντιπαράθεσης και φυσικά είναι ζήτημα ορίων. Όχι μόνο είναι σημαντική όσον αφορά περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης και επίθεσης, αλλά εγείρει και σημαντικά ερωτήματα σε σχέση με το πόσο άνετα νιώθουν ψυχολόγος και θεραπευόμενος με τη μη σεξουαλική σωματική επαφή.
Προσωπικά δεν είμαι άνθρωπος ιδιαίτερα εκφραστικός με σωματικό τρόπο και δεν νιώθω πάντα άνετα με αυτού του είδους την επαφή. Επειδή ξέρω ότι το να υπερβώ τα όριά μου σε τέτοιες περιπτώσεις θα ήταν επιβλαβές για το θεραπευτικό έργο, βρήκα τρόπους να αρνούμαι διακριτικά, συχνά εξηγώντας ότι αυτό είναι ένα προσωπικό μου όριο που φροντίζω να μην το παραβιάζω.
Αυτή η εξήγηση συχνά κάνει τους θεραπευόμενους να ζητούν συγγνώμη, και κάποιες φορές να εκφράζουν τον φόβο ότι δεν μπορούν να αγαπηθούν και ότι είναι τόσο απωθητικοί που κανείς δεν θέλει να τους αγγίξει.
Έχω μάθει να μοιράζομαι αυτή την πληροφορία με τους θεραπευόμενους με τρόπο που συχνά μας οδηγεί να βρίσκουμε εναλλακτικές που μας κάνουν να νιώθουμε κοντά χωρίς να αγγιζόμαστε. Σε πολλές περιπτώσεις, η συζήτηση για τις διαφορετικές μας ανάγκες έχει φανερώσει ότι και οι θεραπευόμενοι βασανίζονται από παρόμοια θέματα στην προσωπική τους ζωή.
Εξέλιξε τις Θεραπευτικές Γνώσεις σου με τα ACADEMY Εκπαιδευτικά Σεμινάρια, γίνε σήμερα Συνδρομητής!
Πρότυπα και όρια
Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τα όρια και δουλεύουμε με αυτά, μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο για τους θεραπευόμενους, είτε για την προστασία των δικών τους ορίων είτε για τον σεβασμό των άλλων.
Για παράδειγμα, υπάρχουν φορές που νιώθω άνετα να αγκαλιάσω έναν θεραπευόμενο. Δεν είμαι σίγουρη τι με κάνει να νιώθω άνετα σε αυτές τις περιπτώσεις, αλλά έχω μάθει να σέβομαι το ένστικτό μου, με τον ίδιο τρόπο που ενθαρρύνω τους θεραπευόμενους να δίνουν προσοχή στις επιθυμίες τους και να μην κάνουν πάντα αυτό που θέλουν οι άλλοι.
Δυο διαφορετικές θεραπευόμενές μου, που αντιμετώπιζαν δύσκολες καταστάσεις στη ζωή τους, έθιξαν το θέμα της αγκαλιάς. Η μία με ρώτησε ντροπαλά αν μπορούσε να με αγκαλιάσει. Η άλλη μου είπε ότι δεν μπορούσα να την αγκαλιάζω ούτε να την κοιτάω με συμπόνοια. Και στις δύο περιπτώσεις, συμφώνησα. Τις ρώτησα επίσης αν μπορούσαμε να συζητήσουμε για τα αιτήματά τους – για το τι ήλπιζαν να πετύχουν ή να αποφύγουν. Και τελικά, τις ρώτησα αν μπορούσαν να μου μιλήσουν για την αντίδρασή τους στην απάντησή μου.
Ήμουν πρόθυμη να δεχτώ και να ανταποκριθώ σε αυτό που χρειάζονταν, αλλά συγχρόνως διατήρησα την περιέργειά μου σχετικά με το τι συνέβαινε κάτω από την επιφάνεια – τι σήμαινε η αγκαλιά ή ο περιορισμός στο πλαίσιο της ζωής τους. Μπόρεσα να εφαρμόσω αυτή την προσέγγιση εν μέρει χάρη στην αντίληψη και στον σεβασμό μου για τα όρια των θεραπευόμενων και τα δικά μου.
Τα όρια είναι σημαντικά στη σχέση μεταξύ ψυχολόγου και θεραπευόμενου, όπως και σε κάθε σχέση. Αυτές οι συχνά ασαφείς, εφήμερες γραμμές μεταξύ της σύνδεσης και της απόστασης, του εαυτού και του άλλου, μπορούν να γίνουν το μέσο για να κατανοήσουμε τις δυσκολίες του θεραπευόμενου σε σχέση με τον εαυτό του και τις σχέσεις του.
Το έργο της ψυχοθεραπείας προστατεύεται από την ύπαρξη ενός ξεκάθαρου και σταθερού πλαισίου. Όμως αυτό το έργο μπορεί να βελτιωθεί κατά πολύ μέσα από την εξερεύνηση, τον στοχασμό και την κατανόηση των ορίων.
Πηγή: PsychologyNow.gr
