Το σύμβολο σημαίνει κάτι αόριστο, άγνωστο ή απόκρυφο σε εμάς. Οι θρησκείες χρησιμοποιούν συμβολική γλώσσα και εκφράζονται με εικόνες. Ο άνθρωπος δημιουργεί σύμβολα εντελώς ασυνείδητα και αυθόρμητα.
’Ένα σύμβολο αντιπροσωπεύει μία πράξη, ένα πρόσωπο, μία ιδέα’.
‘Σύμβολο είναι ένας όρος, ένα όνομα, μία λέξη, μία εικόνα, μία ιδέα, που μπορεί να μας είναι προσιτά στην καθημερινή ζωή αλλά έχουν και σημασίες που προστίθενται στο συμβατικό εμφανές νόημά τους, οι οποίες χρειάζεται να αποκωδικοποιηθούν’.
Το σύμβολο σημαίνει κάτι αόριστο, άγνωστο ή απόκρυφο σε εμάς. Οι θρησκείες χρησιμοποιούν συμβολική γλώσσα και εκφράζονται με εικόνες. Ο άνθρωπος δημιουργεί σύμβολα εντελώς ασυνείδητα και αυθόρμητα.
Σύμβολα βρίσκουμε μέσα στην τέχνη, τη γλώσσα, τα όνειρα, τους ελεύθερους συνειρμούς.
Η λειτουργία των συμβόλων είναι Υπερβατική με την έννοια της συναισθηματικής αφύπνισης, του μετασχηματισμού και των εμπειριών μετουσίωσης που προκαλούν.
‘Τα σύμβολα είναι φυσικές προσπάθειες συμφιλίωσης των αντιθέτων μέσα στην ανθρώπινη ψυχή’.
Σύμφωνα με τον Καρλ Γιουνγκ ο συμβολισμός έχει τόση ψυχική ενέργεια ώστε είμαστε υποχρεωμένοι να την προσέχουμε και συνδέεται με τα βαθύτερα ένστικτά μας. Απαραίτητη πρϋπόθεση για την ψυχική και πνευματική εξέλιξη του ατόμου είναι η γνώση της ασυνείδητης ψυχής του και των συμβόλων της.
Στην Αναλυτική προσέγγιση της Ψυχολογίας του Βάθους, αναφερόμαστε σε ‘Πολιτισμικά Σύμβολα’ και ‘Φυσικά Σύμβολα’.
Τα ‘Πολιτισμικά σύμβολα’ είναι εκείνα τα οποία έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί μέσα στους αιώνες, μέσα από διαφορετικές θρησκείες και πολιτισμούς, έχουν μορφοποιηθεί και νοηματοδοτούν ‘Αιώνιες Αλήθειες’ που περνούν συλλογικά από γενιά σε γενιά.
Τα ‘Πολιτισμικά σύμβολα’ μέσα στο πέρασμα των αιώνων και τη χρήση τους έχουν υποστεί αρκετές μεταμορφώσεις σε σχέση με το πρωταρχικό τους νόημα αλλά εξακολουθούν να λειτουργούν υπερβατικά και να αφυπνίζουν σε πολλούς ανθρώπους ψυχική και συναισθηματική φόρτιση.
Είναι Συλλογικές εικόνες με απόκρυφο, μυστικό περιεχόμενο που ξυπνούν στον άνθρωπο αυθόρμητες ενστικτώδεις αντιδράσεις και τάσεις.
Τα ‘Φυσικά σύμβολα’ προέρχονται από το ατομικό ασυνείδητο, από τα περιεχόμενα της ατομικής ψυχής και της ανάγκης του ανθρώπου να εκφραστεί και να μετασχηματίσει τις βαθύτερες συγκρούσεις του με νέα συμβολική μορφή.
Τα ‘Φυσικά σύμβολα’ εκφράζονται και αντιπροσωπεύονται μέσα από Αρχετυπικές εικόνες.
Στο Ατομικό μίας Ανάλυσης, στην Ψυχολογία του Βάθους, ενδιαφερόμαστε κυρίως για την ανάδυση, εξερεύνηση και αποκωδικοποίηση των φυσικών συμβόλων που εκφράζονται μέσα από το ατομικό ασυνείδητο του αναλυόμενου. Τα ατομικά σύμβολα βρίσκουν χώρο έκφρασης μέσα από τα όνειρα, τις φαντασιώσεις, την ενεργητική φαντασία, τη ζωγραφική και την ελεύθερη κίνηση του αναλυόμενου, την ελεύθερη συνειρμική γραφή.
‘Τα σύμβολα των ονείρων μας αποτελούν τους απαραίτητους αγγελιοφόρους που μεταβιβάζουν τις πληροφορίες του ενστικτωδικού τμήματος στο λογικό τμήμα του ανθρώπινου πνεύματος, και η ερμηνεία τους πλουτίζει τη φτώχεια της συνείδησης με τέτοιο τρόπο, ώστε μαθαίνει να καταλαβαίνει και πάλι τη λησμονημένη γλώσσα των ενστίκτων’
(Καρλ Γιουνγκ)
Τα ονειρικά σύμβολα είναι κοινά για όλη την ανθρωπότητα αλλά εντελώς μοναδικά για το κάθε άτομο, δε μπορούν όπως έλεγε ο Καρλ Γιουνγκ να ερμηνευτούν βάση ενός λεξικού συμβολοποίησης αφού αφορούν το κάθε άτομο χωριστά με την ιδιαίτερη φύση του και απαιτείται διαφορετικό κλειδί κάθε φορά για την ερμηνεία τους.
Το όνειρο αφορά τον κάθε ονειρευόμενο χωριστά, χρειάζεται ατομική ερμηνεία, προσωπική μετάφραση, αφού ουσιαστικά προσωποποιεί και εκφράζει το ατομικό του ασυνείδητο.
Για να βοηθήσει τους αναλυόμενούς του να έρθουν σε επαφή με το ασυνείδητο υλικό, ο Καρλ Γιουνγκ δημιούργησε μία φόρμα διαλογιστικής φαντασίας βασισμένη στην δική του ατομική Ανάλυση. Αυτή έγινε γνωστή ως Ενεργητική φαντασία (Active Imagination). Με τη διαδικασία αυτή ζητιέται από τον αναλυόμενο να καθαρίσει το μυαλό του και να συγκεντρωθεί εσωτερικά έτσι ώστε να ενεργοποιηθούν και να αναδυθούν εσωτερικές εικόνες.
Ο αναλυόμενος παρατηρεί τις εικόνες μέχρι να αναδυθεί μία εσωτερική κίνηση, το ερέθισμα για να μπει και ο ίδιος στο σκηνικό και να γίνει μέρος της εικόνας ή δράσης. Αφού οι εικόνες ολοκληρωθούν ζητείται από τον αναλυόμενο να γράψει, σχεδιάζει, ζωγραφίσει, χορέψει την ιστορία. Το σημείο εκκίνησης αυτής της τεχνικής μπορεί να είναι μία διάθεση, ένα σύμπλεγμα, μία έμμονη ιδέα ή συναίσθημα, ένα σωματικό ερέθισμα, μία αίσθηση, η εικόνα από ένα όνειρο.
Η τεχνική της ενεργητικής φαντασίας επιτρέπει ασυνείδητες εικόνες να αυτοαποκαλυφθούν με ελάχιστη παρέμβαση από το συνειδητό.
Η κατανόηση των μύθων, των συμβόλων και των Αρχετύπων που πραγματεύονται είναι θεμελιώδους σημασίας για την κατανόηση του ατόμου στο παρελθόν, παρόν και μέλλον του.
Ο κάθε άνθρωπος έχει μία προσωπική ιστορία, έναν Συμβολικό Μύθο, ο οποίος νοηματοδοτεί και εκφράζει θεμελιώδεις φαντασιώσεις και πρωταρχικές εμπειρίες και το πώς αυτές μεταφράστηκαν και εξελίχθηκαν στην ενήλικη ζωή. Ο προσωπικός Μύθος μπορεί να είναι ένα παραμύθι, μία ιστορία, ένας μύθος που διαβάστηκε στην παιδική ηλικία και ο άνθρωπος ταυτίζεται μαζί του στην ενήλικη ζωή.
Μέσα από όλες τις παραπάνω εκδηλώσεις μέσα σε όνειρα, την τεχνική της ενεργητικής φαντασίας και τις τέχνες, το ασυνείδητο μορφοποιείται μέσα από τα αρχέτυπα και τα σύμβολα.
Κατά τη διάρκεια της ανάλυσης αναδύονται σύμβολα Σκιάς και σύμβολα Εαυτού. Τα σύμβολα σκιάς εκφράζουν την ανάκη του ασυνειδήτου να φέρει στην επιφάνεια, στο συνειδητό κρυμμένες όψεις του εαυτού, απωθημένες εμπειρίες και ελαττώματα της προσωπικότητας που εμποδίζουν την ομαλή ανάπτυξη και εξέλιξη του ατόμου. Τα σύμβολα Εαυτού σηματοδοτούν την πορεία Ατομικοποίησης, δηλαδή την πορεία εξέλιξης προς τον ενιαίο, ολοκληρωμένο Εαυτό.
Στο Αναλυτικό σύστημα της Ψυχολογίας του βάθους η εξερεύνηση του ασυνειδήτου παίρνει απροσμέτρητες όψεις. Το ασυνείδητο έχει απροσμέτρητες δυνατότητες έκφρασης, όπως και ο Εαυτός.
Δύο από τα σημαντικότερα σύμβολα είναι το κοσμικό δέντρο και ο ήλιος.
Ένα πανανθρώπινο σύμβολο είναι το Κοσμικό Δέντρο. Είναι ριζωμένο σε αυτό τον κόσμο (ύλη) και τα κλαδιά του φτάνουν μέχρι τον ουρανό (πνεύμα). Το δέντρο συμβολίζει τον άνθρωπο και το δρόμο του στη ζωή, έναν δρόμο προς εκείνο που υπάρχει αιώνια και δεν αλλάζει, τον ολοκληρωμένο Εαυτό.
‘Η φυσική εξέλιξη και πορεία του ατόμου συνιστά την αποκρυπτογράφηση του θεραπευτικού συμβόλου του ‘Κοσμικού Ανθρώπου’, του ενοποιημένου Εαυτού’ (Καρλ Γιουνγκ)
Ο ήλιος είναι επίσης ένα σύμβολο Φωτός και δύναμης. Ιστορικά λατρευόταν από αρχαίους πολιτισμούς ως Θεός. Συμβολίζει την πατρική λειτουργία( Πατέρας- Ήλιος), την ψυχική δύναμη, το φως, την κινητήρια δύναμη της ζωής.
Βιβλιογραφία:
- C.G Jung, Marie Louise Von Franz, μετάφραση Αργυρώ Εμμανουήλ, Η Αρχετυπική πορεία της Εξατομίκευσης, εκδ. ISIS
- C.G Jung, O Ανεξερεύνητος Εαυτός, εκδ. Ιάμβλιχος
- Καρλ Γιουνγκ, (1964)Ο άνθρωπος και τα Σύμβολά του, Αθήνα, εκδ. Αρσενίδη
- Καρλ Γιουνγκ ,Μάνταλα , Ένα Ιερό σύμβολο της ανθρώπινης Ψυχής, Εκδ. Ιάμβλιχος
- Καρλ Γιουνγκ, Τα σύμβολα της Μεταμόρφωσης , εκδ. Αρσενίσης
Πηγή: PsychologyNow.gr
