Η καλύτερη προσέγγιση για να διαχειριστεί ο θεραπευτής την αντίσταση που επιδεικνύει ο θεραπευόμενος ή την έλλειψη συμμόρφωσης του είναι να καθρεφτιστεί. Αν όλες οι προσπάθειες θεραπείας έχουν αποτύχει, τότε ο θεραπευτής οφείλει να κάνει ένα βήμα πίσω, να επανασυνταχθεί και να αξιολογήσει τυχόν προβλήματα που προκύπτουν μέσα στο θεραπευτικό συμβόλαιο.
Έχει τύχει να αναλάβετε ποτέ θεραπευόμενους που προβάλουν αντίσταση στην αλλαγή; Έχετε μήπως θεραπευόμενους οι οποίοι αδυνατούν να συμμορφωθούν με τις συστάσεις σας ή αδυνατούν να φέρουν εις πέρας τις εργασίες που τους αναθέτετε; Μήπως θα χαρακτηρίζατε τη θεραπευτική δουλειά με κάποιον από τους θεραπευόμενους σας στάσιμη και μη αποτελεσματική;
Πολλοί θεραπευτές έρχονται αντιμέτωποι με το κλινικό φαινόμενο της αντίστασης εκ μέρους των θεραπευόμενων τους. Σε γενικές γραμμές, ένας θεραπευτής θα επιδείξει μία από τις ακόλουθες αντιδράσεις: (1) θα κατηγορήσει τον θεραπευόμενο ή (2) θα κατηγορήσει τον εαυτό του. Τίποτε από τα δύο δεν είναι σωστό. Η επίρριψη ευθυνών ποτέ δεν έχει θετικό αποτέλεσμα, ειδικά στο χώρο της ψυχικής υγείας. Αντίθετα, ο θεραπευτής χρειάζεται να εξετάσει τους παρακάτω έξι πιθανούς λόγους εξαιτίας των οποίων ο θεραπευόμενος επιδεικνύει αντίσταση:
1. Η αδυναμία του θεραπευτή να αναπτύξει σχέση με τον θεραπευόμενο
Συχνά ο θεραπευτής υποθέτει ότι η αντίσταση συνιστά ένα αποκλειστικά ενδοψυχικό φαινόμενο του θεραπευόμενου. Στην πραγματικότητα, η μη επιδεξιότητα του θεραπευτή να χτίσει μία ισχυρή θεραπευτική σχέση με το θεραπευόμενο μπορεί να είναι ένας παράγοντας που συμβάλει στην επίδειξη του φαινομένου της αντίστασης.
Η ανάπτυξη ισχυρής σχέσης απαιτεί:
- Σωστή οπτική επαφή.
- Να ενθαρρύνετε τους θεραπευόμενους σας να αισθανθούν ότι σχετίζονται μαζί σας, κάτι που μπορείτε να επιτύχετε επιδιώκοντας να εναρμονιστείτε με τη συμπεριφορά του θεραπευόμενου, τη διάθεση και το ρυθμό του.
- Να αντιμετωπίζετε με ουδετερότητα τα αρνητικά θέματα αποφεύγοντας να χρησιμοποιήσετε γι’ αυτά φράσεις που συνεπάγονται αρνητικούς συνειρμούς.
- Να χρησιμοποιείτε το όνομα του-ης θεραπευόμενου-ης.
- Να καθορίζετε το ύφος της συζήτησης.
- Να επιτρέπετε στους θεραπευόμενους σας να σας γνωρίσουν, δηλαδή να είστε ένας πραγματικός άνθρωπος.
- Να επιτρέπετε να σας προσεγγίζουν και να τους προσεγγίζετε κι εσείς.
- Να δείχνετε το ενδιαφέρον σας. Πλησιάστε τους θεραπευόμενους και βοηθήστε τους να αισθανθούν ότι τους βλέπετε, τους ακούτε και ότι είναι σημαντικοί.
2. Η ενδεχόμενη τάση των θεραπευτών να επιβάλλουν τις απόψεις τους στον θεραπευόμενο
Η θεραπεία πρέπει να πραγματοποιείται με τον καθορισμό των στόχων οι οποίοι προκύπτουν από τη συνεργασία ανάμεσα στον θεραπευόμενο και το θεραπευτή. Αν ένας θεραπευόμενος αντιστέκεται ή αρνείται να συμμορφωθεί, τότε το ζήτημα πρέπει να συζητηθεί άμεσα και με ειλικρίνεια. Αν ο θεραπευόμενος αποτυγχάνει να φέρει εις πέρας συγκεκριμένες εργασίες που του ανατέθηκαν στα πλαίσια της θεραπείας, τότε πιθανότατα αυτές δεν είναι σημαντικές για τον ίδιο και ο θεραπευτής απλά επιβάλλει σ’ αυτόν τις δικές του απόψεις.
3. Έλλειψη ευελιξίας εκ μέρους του θεραπευτή
Αν ο θεραπευόμενος δεν αποτελεί το επίκεντρο της θεραπείας, τότε θα παρατηρήσει (αν όχι συνειδητά, ασυνείδητα) ότι ο θεραπευτής του δεν είναι ευέλικτος ή ότι είναι άκαμπτος. Αν ο θεραπευόμενος έχει ζητήματα από την παιδική του ηλικία ως αποτέλεσμα ενός ελεγκτικού γονέα ή έχει προβλήματα με τις φιγούρες εξουσίας, τότε μπορεί να αντιστέκεται ασυνείδητα σε αυτό που αντιλαμβάνεται ως εξωτερικό έλεγχο από τον θεραπευτή.
4. Αδυναμία του θεραπευτή να αντιληφθεί ότι η έλλειψη συμμόρφωσης είναι μέρος της “παθολογίας” που χρειάζεται να θεραπευτεί
Αν οι στόχοι της θεραπείας έχουν τεθεί μέσα από τη συνεργασία μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου και εξακολουθεί να υφίσταται μη συμμόρφωση εκ μέρους του δεύτερου, τότε το φαινόμενο της αντίστασης μπορεί να αντιμετωπιστεί ως ένα εκ των θεμάτων στα οποία χρειάζεται να εστιάσει η θεραπεία.
Η αντίσταση θα πρέπει να συζητηθεί ενεργά με το θεραπευόμενο, χωρίς επίκριση ή έκπληξη. Ζητήματα που συντελούν στην επίδειξη αντίστασης εκ μέρους του θεραπευόμενου μπορεί να περιλαμβάνουν τους φόβους αποτυχίας ή τον φόβο τερματισμού της θεραπείας. Μία ερώτηση που μπορεί να χρησιμοποιήσει ένας θεραπευτής για να αντιμετωπίσει αυτούς τους τύπους των φόβων είναι “Τί θα συνέβαινε αν επιτύγχανες;” ή κάτι αντίστοιχο. Nα εξερευνείτε τα θέματα αντίστασης με περιέργεια και ενθάρρυνση.
5. Ανάγκη για επεξεργασία φόβων και “μοτίβων” ή εμπειριών της πρώιμης παιδικής ηλικίας
Ένας θεραπευτής μπορεί να εξερευνήσει τους φόβους και τις πρώτες παιδικές εμπειρίες ενός θεραπευόμενου χρησιμοποιώντας τη Σωκρατική μέθοδο. Καθορίστε ποιες είναι οι υποβόσκουσες πεποιθήσεις του θεραπευόμενου για τη ζωή. Για παράδειγμα, έχει την έντονη ανάγκη να χειρίζεται τους άλλους ή να ασκεί εξουσία σε αυτούς; Η αποκάλυψη και η κατάδειξη των προβληματικών μοτίβων, ταυτόχρονα με την αντιμετώπιση των προστατευτικών τους παραγόντων, θα πρέπει να αναδειχθούν σε στόχους της θεραπείας.
6. Φόβοι του θεραπευτή για πιθανή δέσμευση
Ένας θεραπευτής πρέπει να είναι έτοιμος να δεσμευθεί πλήρως με τους θεραπευόμενους ακόμη και αν χρειαστεί να εγκαταλείψει τη “ζώνη άνεσής” του. Όταν ένας θεραπευτής προσπαθεί να κρατήσει τους θεραπευόμενους του σε απόσταση εξαιτίας δικών του προσωπικών φόβων, όπως ο φόβος για ζητήματα αντιμεταβίβασης, τότε οι θεραπευόμενοι μπορεί να αντιληφθούν αυτή την απόσταση. Η αποτελεσματικότητα της θεραπείας μπορεί, τότε, να περιοριστεί.
Ένας θεραπευτής μπορεί να ωφεληθεί από τη λήψη συναισθηματικών ρίσκων απέναντι στους θεραπευόμενους του. Οι σχέσεις με τους θεραπευόμενους δεν είναι τόσο εύθραυστες ώστε να μη μπορούν να αντιμετωπιστούν και να ξεπεραστούν ενδεχόμενα λάθη.
Για να αντιμετωπίσει τα άγχη του, ο θεραπευτής χρειάζεται να διαθέτει ένα καλό σύστημα υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένων συναδέλφων με τους οποίους μπορεί να συζητήσει τους φόβους του. Επίσης, είναι καλό για έναν θεραπευτή να επαναπροσδιορίσει τους φόβους του με τη βοήθεια στρατηγικών μείωσης του άγχους, όπως είναι οι ακόλουθες:
- Να αμφισβητήσει τις μη ρεαλιστικές προσδοκίες που έχει από τον εαυτό του ως προς την απόδοση του
- Να υπενθυμίζει στον εαυτό του ότι επιτρέπεται να κάνει λάθη
- Να εστιάζει περισσότερο στον θεραπευόμενο παρά στον εαυτό του
- Να συνειδητοποιήσει ότι κανένα λάθος δεν είναι μοιραίο και ότι η επιτυχημένη θεραπεία συχνά προϋποθέτει την έννοια της “ρήξης και αποκατάστασης”. Όταν συμβαίνουν ρήξεις στην θεραπευτική σχέση, η αποκατάσταση της σχέσης μπορεί να αποτελεί μέρος της θεραπευτικής διαδικασίας.
Η συνειδητοποίηση ότι όλοι έχουν τους περιορισμούς τους, είτε είναι θεραπευτές είτε θεραπευόμενοι, είναι πάντα ωφέλιμη για τους θεραπευτές. Είναι σημαντικό για εκείνους να αντιλαμβάνονται τις περιπτώσεις όπου -βασιζόμενοι στις προσωπικές τους εμπειρίες- έχουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες από τους θεραπευόμενους τους. Να θυμάστε ότι οι θεραπευόμενοι έχουν τις δικές τους προσωπικές εμπειρίες που μπορεί να ευνοούν ή όχι συγκεκριμένα θεραπευτικά αποτελέσματα.
Εξέλιξε τις Θεραπευτικές Γνώσεις σου με τα ACADEMY Εκπαιδευτικά Σεμινάρια, γίνε σήμερα Συνδρομητής!
Θεραπευτικό πρόγραμμα
Ο καλύτερος τρόπος για μια αποτελεσματική θεραπεία είναι η διαμόρφωση ενός θεραπευτικού προγράμματος το οποίο περιλαμβάνει:
- Tον καθορισμό των κύριων προβλημάτων του θεραπευόμενου.
- Την εξέταση των αναπτυξιακών παραγόντων που συμβάλουν στα κύρια προβλήματα του θεραπευόμενου.
- Την αξιολόγηση της σχέσης επιθυμιών του θεραπευόμενου στη θεραπευτική σχέση:
- Τι επιθυμεί ο θεραπευόμενος από εμένα ή τους άλλους;
- Τι προσδοκεί ο θεραπευόμενος από εμένα ή τους άλλους;
- Πως ο θεραπευόμενος αντιλαμβάνεται τον εαυτό του σε σχέση με τους άλλους;
- Ποιες είναι οι κύριες πεποιθήσεις του θεραπευόμενου;
- Ποια είναι τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα στις σχέσεις του θεραπευόμενου;
- Τον καθορισμό των καλύτερων δυνατών θεραπευτικών παρεμβάσεων και την ένταξη τους στη θεραπεία.
- Την αντιμετώπιση των τάσεων του “αυτο-σαμποτάζ” που ενδεχομένως επιδεικνύει ο θεραπευόμενος.
- Την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των στρατηγικών που χρησιμοποιούνται και την εφαρμογή πιθανών τροποποιήσεων όπου κρίνεται απαραίτητο. Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι η θεραπεία πρέπει να είναι περισσότερο μία ρευστή παρά μία άκαμπτη διαδικασία.
Συμπεράσματα
Η καλύτερη προσέγγιση για να διαχειριστεί ο θεραπευτής την αντίσταση που επιδεικνύει ο θεραπευόμενος ή την έλλειψη συμμόρφωσης του είναι να καθρεφτιστεί. Αν όλες οι προσπάθειες θεραπείας έχουν αποτύχει, τότε ο θεραπευτής οφείλει να κάνει ένα βήμα πίσω, να επανασυνταχθεί και να αξιολογήσει τυχόν προβλήματα που προκύπτουν μέσα στο θεραπευτικό συμβόλαιο. Για την ακρίβεια, αν ο θεραπευτής αισθανθεί απογοήτευση για το αποτέλεσμα του θεραπευόμενου, ίσως είναι καλύτερα να παραιτηθεί από τις προσδοκίες του, καθώς αυτό αποτελεί σημάδι ότι οι προσωπικοί στόχοι του θεραπευτή δεν επιτυγχάνονται.
Στην πραγματικότητα, την περισσότερη “δουλειά” οφείλει να την κάνει ο θεραπευόμενος στο χρόνο που μεσολαβεί μεταξύ των συνεδριών. Ο θεραπευτής είναι απλώς ένα “εργαλείο” στην “εργαλειοθήκη” του θεραπευόμενου και ο χρόνος που αφιερώνεται στη θεραπεία είναι περιορισμένος. Εν τέλει, ο θεραπευόμενος είναι εκείνος που είναι υπεύθυνος για τη θεραπεία του.
Πηγή: PsychologyNow.gr
